Ανδρέας Κοφινάκης

Η υστερομεσαιωνική πόλη ως πεδίο θρησκευτικής αντιπαράθεσης και ρήξης

Στόχος της ανακοίνωσης είναι η ανάδειξη των πόλεων της περιόδου μεταξύ του 11ου και του 14ου αι. ως προνομιακού πεδίου εκδήλωσης της θρησκευτικής αντιπαράθεσης και ρήξης μέσα από την ιστορία της επανεμφάνισης των αιρετικών φαινομένων στη Δύση.
Ο συνδυασμός της ανάδυσης των νέων μεσαιωνικών αστικών κέντρων και του ανανεωμένου αισθήματος λαϊκής θρησκευτικότητας την επομένη της Γρηγοριανής Μεταρρύθμισης, οδήγησε την αίρεση σε μία χωρική διαδρομή από την ύπαιθρο προς την πόλη. Η αστική ανάπτυξη και η ακόλουθη υλική ευμάρεια ευνόησαν τη διάδοση ετερόκλητων αιρετικών αντιλήψεων βασισμένων σε μία ετερόδοξη ανάγνωση του Ευαγγελίου, ανατρεπτική για τις κοινωνικές σχέσεις κυριαρχίας και υποταγής.
Η ευαγγελική πενία, το ακηδεμόνευτο κήρυγμα, η άρνηση των ιερών μυστηρίων και του διαμεσολαβητικού ρόλου του κληρικού, εν γένει ο αντικληρικαλισμός, καθώς και τέλος η αμφισβήτηση της ίδιας της παπικής εξουσίας διατυπώθηκαν ως ανατρεπτικά αιτήματα μέσα στο αστικό τοπίο, είτε από όσους επέλεξαν να απαρνηθούν τα επιτεύγματα και τις απολαύσεις του αστικού πολιτισμού είτε από εκείνους που ουδέποτε τα γεύτηκαν.
Παράλληλα η ορθόδοξη Καθολική απάντηση σε νομοθετικό και εκτελεστικό επίπεδο υπήρξε καταλυτική για το μέλλον των αστικών κοινοτήτων.
Συνεπώς οι υστερομεσαιωνικές πόλεις αποτελούν το απαραίτητο ιστορικό στάδιο προετοιμασίας, εκκολαπτήριο των μεγάλων αστικών θρησκευτικών συγκρούσεων της Μεταρρύθμισης.