Androniki Dialeti

The “Italian crisis” in Luigi Guicciardini’s The Sack of Rome (1527)



On May 6 1527, during the war of the League of Cognac, Rome was captured and fiercely sacked by the imperial troops of Charles V. The sack of Rome strengthened Spanish expansionism on the Italian peninsula and became the political and symbolic landmark of the so-called “Italian crisis” that had begun in the last decade of the fifteenth century.

My paper focuses on Luigi Guicciardini’s work on the sack of Rome and discusses how the author treats the dramatic event in relation to the “Italian crisis” and the crisis of the Reformation. In Guicciardini’s narrative ideals and topoi of Renaissance humanism (liberty, patriotism, fortune) are interwoven with the criticism of the Roman Catholic Church and the pursuit of social and religious reform by drawing both on the Protestant and the Savonarolean tradition. Rome stands as a symbol of the ancient and the Christian world. The sack of Rome becomes a metonymy for crisis as it is conceptualized in terms of godly wrath, moral decay, “effeminacy”, and political corruption. At the same time, however, for Guicciardini the dramatic event gives the chance for social criticism, introspection, reassessment and improvement (as an occasion, for example, to develop the rhetoric about Italian unity). Finally, the paper examines gendered conceptualizations of crisis, conflict, defeat and decline.

Ανδρονίκη Διαλέτη
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας


«Και κοιταζόμασταν σαν φοβισμένα πρόβατα κλεισμένα στο σφαγείο»:
Η «ιταλική κρίση» μέσα από τη Λεηλασία της Ρώμης
του Luigi Guicciardini (1527)

Στις 6 Μαΐου του 1527, στο πλαίσιο του πολέμου εναντίον της συμμαχίας του Cognac, τα αυτοκρατορικά στρατεύματα του Καρόλου E’ κατέλαβαν και λεηλάτησαν άγρια τη Ρώμη. Η λεηλασία της Ρώμης θα οδηγήσει στην ισχυροποίηση των ισπανικών συμφερόντων στην ιταλική χερσόνησο και θα αποτελέσει σε πολιτικό και συμβολικό επίπεδο το αποκορύφωμα της λεγόμενης «ιταλικής κρίσης», η αφετηρία της οποίας παραδοσιακά τοποθετείται στην τελευταία δεκαετία του 15ου αιώνα.
Η ανακοίνωση θα επικεντρωθεί στην αφήγηση της λεηλασίας της Ρώμης στο έργο του Luigi Guicciardini, αδελφού του γνωστότερου ιστορικού Francesco Guicciardini. Θα επιχειρήσει να εξετάσει πώς διαχειρίζεται το συμβάν ο συγγραφέας σε συνάρτηση με την «ιταλική κρίση» και την παράλληλη «κρίση της Μεταρρύθμισης».
Στο έργο  συναρθρώνονται ιδεώδη και τόποι του αστικού ουμανισμού (ελευθερία, φιλοπατρία, τύχη) με την κριτική απέναντι στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και τις προσδοκίες για κοινωνική και θρησκευτική μεταρρύθμιση που φαίνεται να αντλούν τόσο από το λουθηρανικό μήνυμα, απέναντι στο οποίο ο Guicciardini στέκεται αμφίθυμος, όσο και από τη «σαβοναρολική» παράδοση.
Η πόλη της Ρώμης αναδεικνύεται σε σύμβολο τόσο του αρχαίου όσο και του χριστιανικού κόσμου.
Η λεηλασία της Ρώμης λειτουργεί ως μετωνυμία της κρίσης και ερμηνεύεται ως αποτέλεσμα της θεϊκής οργής, της ηθικής παρακμής και πνευματικής πενίας, της «εκθήλυνσης» του τρόπου ζωής και της πολιτικής διαφθοράς. Συγχρόνως, όμως, εννοιολογείται και ως ευκαιρία για κοινωνική κριτική, διδαχή, μετασχηματισμό και βελτίωση (ως αφορμή, για παράδειγμα, για να αναπτυχθεί η ρητορική περί ιταλικής ενότητας).
Στο επίκεντρο της ανακοίνωσης θα βρεθούν, τέλος, οι έμφυλες νοηματοδοτήσεις της κρίσης, της σύγκρουσης, της ήττας και της παρακμής.